Prawo Pracy - najważniejsze informacje

Jakie uniwersalne zasady powinniśmy zapamiętać przed podjęciem pracy? Nieważne czy to twoje pierwsze zatrudnienie, czy może masz już doświadczenie. Sprawdź swoją znajomość prawa pracy, korzystaj z jego przywilejów i stosuj się do obowiązków, a być może strach przed nieuczciwością, wyzyskiem czy niedotrzymaniem obietnic przestanie Cię dotyczyć.

Poniżej znajdziesz informator w pigułce. Został podzielony na obszary, którymi koniecznie musisz się zainteresować zanim podejmiesz pracę. Podstawę stanowi Kodeks Pracy. Nie jest to jedyne źródło praw i obowiązków, ale pozostałe nie mogą z nim kolidować. Inne to np. porozumienia zbiorowe, bądź osobne porozumienia stron w ramach konkretnych przedsiębiorstw. W przypadku innych umów, o których poniżej przyda się też odniesienie do Kodeksu Cywilnego.

Rodzaje umów o pracę

Jest to kluczowy element, który daje zielone światło dla bardziej szczegółowych kwestii o które możemy/musimy zadbać. W Polsce istnieją trzy rodzaje takich umów:

a) Umowa o pracę – uważana za najbardziej korzystną dla pracownika formą zatrudnienia. Przy jej podpisywaniu pamiętaj o elementach, które muszą się w niej znaleźć: czas pracy, jej rodzaj, wynagrodzenie, strony umowy.
Pod żadnym pozorem nie zgadzaj się też na umowę w formie ustnej. Choć prawo przewiduje taką możliwość potrzebne jest pisemne jej potwierdzenie.

b) Umowa zlecenie – tworzy bardziej elastyczne zasady niż umowa o pracę, ale warto pamiętać, że jej zasady określa Kodeks Cywilny, a nie Kodeks Pracy, co bywa często przyczyną nieporozumień. Najważniejsze różnice między umową zlecenie a umową o pracę to fakt, że ta pierwsza nie musi być wykonywana w ściśle określonym czasie oraz miejscu. Pamiętaj też, że pensja nie musi być wydawana co miesiąc, a umowa zlecenie dopuszcza nawet pracę bez wynagrodzenia. Podpisując tą umowę zobowiązujesz się do świadczenia na rzecz zleceniodawcy i odpowiadasz za jego wykonanie. Nie oznacza to, że nie przysługują Ci prawa. Takie kwestie jak wynagrodzenie, zakres czasowy i obszar współpracy musi się znaleźć w dokumencie.

c) Umowa o dzieło – to również umowa cywilnoprawna. Należy być ostrożnym i dopilnować, by w umowie zostało określone dokładnie zadanie, które masz wykonać na rzecz zleceniodawcy. Wynagrodzenie powinno być również określone. Jeśli nie w postaci konkretnej kwoty, to przynajmniej zasad i wskazówek na bazie czego możesz spodziewać się wynagrodzenia. Dopuszczalne są też formy niematerialne, dlatego czytaj uważnie to, co podpisujesz.

Obowiązki pracodawcy

Obowiązkiem twojego pracodawcy jest zapewnienie Ci wykonania badań, które poświadczą, że możesz wykonywać daną pracę, której zakres musi być opisany. Dla lekarza będzie to sygnał, czy na pewno nic nie stoi na przeszkodzie wykonywania obowiązków określonych w umowie. Z perspektywy pracowników narażonych na niebezpieczeństwo lub borykających się z problemami zdrowotnymi jest to bardzo ważne uprawnienie.

Każdemu zatrudnionemu w oparciu o umowę o pracę przysługuje prawo do urlopu. Przy pełnym wymiarze godzin a więc 40h tygodniowo przysługuje Ci od 20-26 dni urlopu (w tym 4 dni na żądanie, które możesz wykorzystać w nagłych przypadkach).

Istotnymi uprawnieniami których musisz się domagać w zasadzie od razu są takie kwestie jak: szkolenie BHP i zaznajomienie z regulaminami i zasadami obowiązującymi w miejscu pracy. Co więcej, do 7 dni od podpisania umowy powinieneś zostać zgłoszony do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz zdrowotnych. Każdego miesiąca masz prawo otrzymywać dokument poświadczający odprowadzone składki.

Zakaz Dyskryminacji

Ostatnią, wydawać by się mogło oczywistą kwestią jest bezwzględny zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, rasę czy pochodzenie pracownika. Wszelkie próby zmiany umowy, propozycje niższego wynagrodzenia lub inny zakres zadań niż te, przewidziane dla innych pracowników na tym samym stanowisku są traktowane jako dyskryminacja i stanowią naruszenie prawa.

Choć Kodeks Pracy jest obszerny, a wiele zasad wciąż ulega modyfikacjom na etapie samego podjęcia pracy skup się przede wszystkim na umowie – jej rodzaj da Ci podstawę do odniesienia do odpowiedniego aktu prawnego. Treści umowy mogą się różnić, ale nie wykraczać poza ramy prawne. Wszelkie wątpliwości rozwiązuj przed podpisaniem umowy. Nie obawiaj się domagać zapisu, którego brakuje.

I przede wszystkim, choć wydaje się to błahe dokładnie czytaj. Zaufanie w uzgodnienia na etapie rozmowy mogą nas kosztować o wiele więcej czasu i poświęcenia niż kilka minut nad lekturą umowy.